Türk Medeni Kanunu, Türkiye’de medeni ilişkileri düzenleyen temel yasal metindir. İlk olarak 1926 yılında yürürlüğe giren Medeni Kanun, İsviçre Medeni Kanunu temel alınarak hazırlanmıştır. 2002 yılında yapılan kapsamlı reformlar sonucunda yeni Türk Medeni Kanunu kabul edilmiştir. Bu makalede, eski ve yeni Medeni Kanun düzenlemeleri arasındaki temel yenilikler ve farklar ele alınacaktır.
1. Aile Hukuku
Eski Medeni Kanun:
- Eski Medeni Kanun’da, aile reisliği erkekteydi. Erkek, ailenin başı olarak kabul edilir ve ailenin ortak yaşamına dair kararları alma yetkisine sahipti.
- Kadının çalışması, kocanın iznine bağlıydı.
Yeni Medeni Kanun:
- Yeni Kanun ile birlikte aile reisliği kavramı kaldırılmıştır. Artık eşler, aile birliğini birlikte yönetir ve aileye ilişkin kararları ortak alırlar.
- Kadının çalışması için kocanın izni şartı kaldırılmıştır. Kadın, meslek veya iş seçiminde özgürdür.
- Evlilik içi şiddet ve kötü muameleye karşı kadınların korunmasına yönelik düzenlemeler getirilmiştir.
2. Mal Rejimleri
Eski Medeni Kanun:
- Eski Kanun'da mal ayrılığı rejimi esas alınmıştı. Eşler, evlilik süresince edindikleri malların mülkiyetinde ayrıdır ve evlilik sona erdiğinde herkes kendi malını alırdı.
Yeni Medeni Kanun:
- Yeni Kanun ile edinilmiş mallara katılma rejimi yasal mal rejimi olarak kabul edilmiştir. Evlilik süresince edinilen mallar, eşler arasında ortak kabul edilir ve boşanma halinde paylaşılır.
- Ayrıca, tarafların evlenmeden önce veya evlilik sırasında yapabilecekleri mal rejimi sözleşmeleri ile başka bir mal rejimi seçmeleri mümkündür (mal ayrılığı, mal ortaklığı, paylaşmalı mal ayrılığı).
3. Evlilik ve Boşanma
Eski Medeni Kanun:
- Eski Kanun'da boşanma sebepleri sınırlı ve kesin olarak belirlenmişti. Bu sebepler arasında zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme gibi sebepler bulunmaktaydı.
Yeni Medeni Kanun:
- Yeni Kanun'da boşanma sebepleri genişletilmiş ve eşlerin anlaşmalı boşanma yoluyla evliliklerini sona erdirebilmeleri kolaylaştırılmıştır.
- Boşanma halinde çocuğun velayeti ve nafaka konularında daha detaylı düzenlemeler getirilmiştir. Çocuğun üstün yararının gözetilmesi ve tarafların mali durumları dikkate alınarak nafaka miktarının belirlenmesi esas alınmıştır.
4. Miras Hukuku
Eski Medeni Kanun:
- Eski Kanun’da saklı pay oranları daha yüksekti. Mirasçılar, miras bırakanın malvarlığının büyük bir kısmı üzerinde hak sahibiydi ve miras bırakanın tasarruf yetkisi sınırlıydı.
Yeni Medeni Kanun:
- Yeni Kanun ile saklı pay oranları düşürülmüş ve miras bırakanın tasarruf yetkisi genişletilmiştir. Bu sayede miras bırakan, malvarlığının daha büyük bir kısmını dilediği gibi tasarruf edebilir hale gelmiştir.
- Ayrıca, mirasın reddi ve mirasçılıktan çıkarma gibi konular daha ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.
5. Kadın ve Çocuk Hakları
Eski Medeni Kanun:
- Eski Kanun, kadın ve çocuk hakları konusunda sınırlı düzenlemeler içeriyordu. Kadının toplum içindeki konumu ve çocuk hakları yeterince korunmuyordu.
Yeni Medeni Kanun:
- Yeni Kanun, kadın haklarını ve çocuk haklarını korumaya yönelik daha kapsamlı düzenlemeler getirmiştir. Kadınların eşitlik ilkesine dayalı hakları ve çocukların eğitim, bakım ve korunma hakları daha güçlü bir şekilde güvence altına alınmıştır.
- Çocukların, anne ve baba ile kişisel ilişki kurma hakkı detaylı bir şekilde düzenlenmiştir.
6. Kişisel Durum ve Kimlik
Eski Medeni Kanun:
- Eski Kanun, kişisel durum ve kimlik konularında daha katı ve sınırlayıcı hükümler içermekteydi. Örneğin, ad değiştirme işlemleri daha zor ve sınırlıydı.
Yeni Medeni Kanun:
- Yeni Kanun, kişisel durum ve kimlik konularında daha esnek ve modern düzenlemeler getirmiştir. Ad ve soyad değiştirme işlemleri kolaylaştırılmış ve kişisel durumun belirlenmesi konusundaki düzenlemeler genişletilmiştir.